Waarom je altijd moet anticiperen op een kritisch publiek - Bureau Spraakwater
  • Hoge klanttevredenheid, 9+
  • CRKBO Erkend
  • Ervaren trainers

Waarom je altijd moet anticiperen op een kritisch publiek 

Dit artikel van Marieke verscheen ook op Intermediair.

Wil je iemand overtuigen van jouw plan, idee of oplossing? Dan moet je meer doen dan alleen uitgaan van het positieve. Mensen zijn van nature namelijk enorme ‘ja, maar’ – zeggers. Elk argument dat je naar voren brengt kan rekenen op een kritische vraag en een tegenargument. Mijn gouden tip voor een overtuigende tekst is dan ook: anticipeer op kritiek.

Standaard reacties

Stel je voor: jij schrijft de uitnodiging voor het jaarlijkse bedrijfsuitje. Een deel van je tekst is als volgt:

Omdat we graag willen werken aan ons teamgevoel, zal het uitje een sportieve insteek hebben. Ook willen we iedereen vragen om een zelfgemaakte, gezonde snack mee te nemen’.

Je hebt er zin in, maar na een dag ontvang je de eerste reacties van een aantal collega’s. ‘Hartstikke leuk, maar eerlijk gezegd komt het me niet goed uit. Ik heb al een tijdje last van een blessure aan mijn arm’, zegt collega A. ‘Ik heb geen tijd om een snack te bereiden’, zegt collega B. Collega C doet er nog een schepje bovenop en vraagt: ‘wat gaat een sportactiviteit precies bijdragen aan ons teamgevoel?’.

Bovenstaande is een goed voorbeeld van wat er gebeurt wanneer iemand jouw advies, plan of oplossing leest. Elke tekst kan namelijk rekenen op twee standaard reacties vanuit de ontvanger:

1: Een lezer betrekt jouw verhaal altijd op zichzelf.

In het voorbeeld betekent dit: de lezer heeft een blessure aan zijn arm, en de lezer heeft geen tijd om een gezonde snack te bereiden. In eerste instantie is een lezer dus niet bezig met het doel van de tekst, maar met zichzelf.

2: Kritische lezers zullen bij elk argument dat je naar voren brengt hun vraagtekens zetten.

In het voorbeeld vraagt de lezer zich af: draagt een sportactiviteit wel echt bij aan het teamgevoel? Is er geen andere activiteit die óók bijdraagt aan het teamgevoel?

Door rekening te houden met deze standaard reacties, kun je een inschatting maken van mogelijke reacties op jouw verhaal. Maar hoe?

Anticiperen op persoonlijke bezwaren

Laten we beginnen met de persoonlijke bezwaren. Deze kun je al voor een groot deel tackelen door je van tevoren goed in te leven in het publiek waarvoor je schrijft. Stel jezelf vragen als: Wie is mijn publiek? Wat spreekt mijn publiek aan? Op welk moment lezen zij mijn verhaal? Door je op deze manier te verplaatsen in je lezers, kun je een inschatting maken van bezwaren die jouw publiek zou kunnen hebben op je tekst. Vervolgens kun je op die bezwaren anticiperen door je verhaal hierop aan te passen.

Natuurlijk kun je niet altijd op de hoogte zijn van de pijntjes van collega’s. Maar, bij het schrijven van bovenstaande uitnodiging had je echter wél kunnen anticiperen op het feit dat sommige collega’s, om welke reden dan ook, niet mee willen doen met een sportieve activiteit. Door bij voorbaat al een alternatieve activiteit aan te bieden, neem je eventuele ‘ja-maar’-roepers direct de wind uit de zeilen.

Anticiperen op kritische vragen

Ook kritische reacties op je argumentatie (standaard reactie 2) kun je voor een groot deel voorspellen. Op bepaalde argumenten kun je namelijk standaard tegenvragen verwachten. In het voorbeeld hierboven wordt een causaal argument gegeven: ‘iets sportiefs doen leidt tot een beter teamgevoel’. Een kritische lezer zal bij deze argumentatie toch een vraagteken zetten: draagt een sportieve activiteit eigenlijk wel bij aan het teamgevoel? Een kritische lezer die ook nog eens geen zin heeft om te bewegen zal zich afvragen: is er geen andere activiteit die óók bijdraagt aan het teamgevoel?

Net als bij het wegnemen van de persoonlijke bezwaren, geldt ook hier: wees je publiek vóór. Als je bepaalde kritiek verwacht, anticipeer hier dan op. Uiteraard begrijp ik (ook ik anticipeer op kritiek! : -)) dat een wetenschappelijke onderbouwing voor de relatie tussen sport en teamgevoel natuurlijk niet erg op zijn plaats is in een uitnodiging voor een uitje. Toch raad ik je zeker aan om bij het schrijven van teksten altijd kritisch te kijken naar je eigen argumentatie.

Wees ze voor

Door rekening te houden met de twee standaard reacties, voelt je publiek zich gehoord, gekend en begrepen. Wil je dus nog overtuigender zijn? Probeer dan van tevoren al zo veel mogelijk weerstand bij de andere partij weg te nemen. Anticipeer op persoonlijke bezwaren en kritische vragen. Je kunt ze maar beter voor zijn.

Benieuwd naar een voorbeeld van een niet-anticiperende versus een wél-anticiperende tekst? Kijk dan hier

Menu