Waarom je bijwoorden dus eigenlijk echt wel heel goed moet kiezen

Dit artikel van Marieke verscheen ook op Intermediair.

Eigenlijk, gewoon, toch, even, namelijk, trouwens, wel, echt, heel, dus, bovendien, ook, best, vaak, veel, zeker, nog…  In dit artikel leg ik dus trouwens eigenlijk hoe dan ook gewoon even best wel uit hoe je bijwoorden kunt gebruiken. Én hoe dus niet.

Bijwoorden en opvulwoorden

Veel teksten staan vol met bijwoorden en dat hoeft geen enkel probleem te zijn. Als je ze goed, met mate en in de juiste situatie gebruikt, zorgen ze er namelijk voor dat je tekst lekker leest. Je zinnen worden vlotter, je tekst wordt levendiger en de sfeer wordt luchtiger.

Maar gebruik je bijwoorden te pas en te onpas, dan wordt je tekst omslachtig en zwak. Te veel nietszeggende bijwoorden maken je tekst lastig te begrijpen, halen de zekerheid uit je uitspraken en zorgen voor onnodige fluff. Bij verkeerd gebruik verandert een nuttig bijwoord in een onnodig opvulwoord.

Nadelen van bijwoorden

Less is more dus, ook in het geval van bijwoorden. Kijk bijvoorbeeld eens naar deze drie zinnen:

• Dit product verbetert dus eigenlijk gewoon uw leven.
• Dit product verbetert gewoon uw leven.
• Dit product verbetert uw leven.

En, was je bij de eerste zin geneigd om je portemonnee te trekken? Nee toch? Je wil geen product dat je leven ‘eigenlijk gewoon’ verbetert. Het liefst ook geen product dat je leven ‘gewoon’ verbetert. Je wil een product dat je leven ‘verbetert’. Punt!

Te veel bijwoorden werken in je nadeel als je een krachtig statement wil neerzetten. Geen van de bijwoorden in de eerste zin (dus eigenlijk best wel) voegt iets toe aan wat je wil zeggen. Sterker nog: ze halen de kracht uit je stelling.

Naast het verzwakken van je statement, kunnen bijwoorden je tekst ook wollig en onbegrijpelijk maken. Een voorbeeld:

1. Waarschijnlijk is het eenvoudigweg gewoon nog werkelijk zo gegaan ook.
2. Waarschijnlijk is het werkelijk zo gegaan.
3. Waarschijnlijk is het zo gegaan.

Wellicht wat overdreven, maar ook hier voegt bijna geen enkel bijwoord iets toe aan wat je daadwerkelijk wil zeggen. Door je boodschap zo omslachtig in te pakken, wordt het voor je lezer een hele taak om erachter te komen wat je precies bedoelt. Schrappen dus, die bijwoorden!

Voordelen van bijwoorden

Of is more toch more? Bijwoorden werken in je voordeel wanneer je je tekst luchtiger en levendiger wil maken, en je zinnen vlotter wil laten lopen. Neem het bijwoord ‘namelijk’. Door velen gezien als onnodige opvulling, maar hartstikke handig om de relatie tussen twee zinnen te versoepelen:

1. Ik kan je niet helpen. Ik ben druk met mijn onderzoek.
2. Ik kan je niet helpen. Ik ben namelijk druk met mijn onderzoek.

Bijwoorden helpen je ook om je zin levendiger en menselijker te maken. Bijvoorbeeld:

1. Het is lekker weer!
2. Het is gewoon hartstikke lekker weer!

Schrijven is schrappen

Mag je dan nooit meer bijwoorden gebruiken zonder eerst een hele afweging te maken? Jawel. Sterker nog, soms zijn ze onmisbaar. Kijk maar eens naar de volgende zinnen:

Deze training is ook beschikbaar in het Engels.

Hij bezocht zijn oma vaak.

Ze was niet 100 procent tevreden; het ging ‘wel goed’.

Als je in bovenstaande zinnen de bijwoorden weghaalt, krijgen ze een andere betekenis. Het wel of niet schrappen van een bijwoord is dus niet altijd een keuze.

Wanneer dus wel en niet gebruiken?

Als je wél kunt kiezen of je een bijwoord gebruikt, raad ik het volgende aan. Probeer in zakelijke, serieuze teksten zo min mogelijk bijwoorden te gebruiken. Ze maken je tekst te ‘gezellig’ voor de situatie, halen je overtuigingskracht onderuit en maken je tekst onnodig ingewikkeld. Schrijf je daarentegen een fleurige column, een meeslepend verhaal of een informelere tekst, dan kunnen bijwoorden meestal niet zo veel kwaad.

Zoals bij alles in het leven geldt ook hier: zoek de balans. Bekijk per zin of het bijwoord dat je gebruikt ook daadwerkelijk iets toevoegt aan de boodschap die je over wilt brengen.